Ciężko jest sobie wyobrazić wykonywanie jakiejkolwiek pracy czy innej czynności przy naszym koniu bez wykorzystania kantara i uwiązu. Te dwie rzeczy są absolutną podstawą, której nie może zabraknąć w żadnej stajni. Chociaż każdy kantar, bez względu na jego budowę czy materiał, z którego został wykonany, powinien spełniać swoją podstawową funkcję, jaką jest zwiększenie kontroli nad koniem, to jednak nie wszystkie z nich sprawdzą się jednakowo dobrze w każdej sytuacji. W tym artykule przyjrzymy się bliżej różnym rodzajom kantarów i uwiązów i pomożemy Ci wybrać idealny model (lub modele) dla Twojego konia.
Kiedy używamy kantara i uwiązu?
Większość koni uczy się chodzić w kantarze już w najwcześniejszych etapach swojego życia. Bardzo często już kilkudniowym maluchom zakłada się dopasowane do ich wielkości źrebięce kantary. Przyzwyczajenie konia do kantara, jego zakładania oraz spokojnego chodzenia na uwiązie jest niezmiernie ważne i na pewno sprawi, że późniejsza praca z koniem będzie łatwiejsza. Kantar i uwiąz są niezbędne m.in. w następujących sytuacjach:
- Przeprowadzanie konia z jednego miejsca do drugiego.
- Wyjście na padok lub do karuzeli (koń zawsze powinien mieć wtedy na sobie kantar, abyśmy mogli go szybko złapać np. w przypadku ucieczki czy innej niespodziewanej sytuacji).
- Transport w przyczepie. Większość pojazdów przystosowanych do przewozu koni jest wyposażona w specjalne, bezpieczne uwiązy transportowe.
- Czyszczenie, siodłanie, wszelkie zabiegi pielęgnacyjne. Dla własnego bezpieczeństwa i wygody lepiej jest w tym czasie uwiązać konia w bezpieczny sposób (tzn. do stabilnego, nieruchomego elementu i za pomocą bezpiecznego węzła, który będziemy w stanie szybko rozwiązać).
- Praca z ziemi. Bez względu na to, czy będzie to praca no lonży, czy luzem, przyda nam się odpowiedni kantar.
Skórzany, taśmowy czy linowy? Jaki kantar będzie najlepszy?
Chociaż w każdym jeździeckim sklepie znajdziemy dziesiątki, jak nie setki różnych kantarów to często różnią się one od siebie tylko kolorem, wzorem czy rodzajem okuć. Jeśli chodzi o walory inne niż czysto estetyczne, to możemy podzielić kantary na trzy główne grupy:
Kantary skórzane – niewątpliwie najbardziej eleganckie wśród kantarów. Mogą być wykonane z cienkich ruloników (raczej są to wtedy kantary pokazowe) lub z grubszych pasków. Kantary skórzane, jak każdy wykonany ze skóry sprzęt są bardziej wymagające w czyszczeniu i konserwacji, jednak przy odpowiedniej pielęgnacji mogą nam służyć długie lata, zachowując przy tym elegancki wygląd. Jeśli skóra jest odpowiednio miękka, a do tego podszyta w najważniejszych miejscach, to istnieje bardzo małe ryzyko, iż będzie powodowała u konia otarcia czy odparzenia. Kantar skórzany jest również bezpieczniejszy od parcianego (nylonowego). W sytuacji, kiedy koń zawiesiłby się na czymś niechcący, skóra pęknie pod dużym naciskiem i uwolni konia (w przeciwieństwie do nylonowej taśmy). Oprócz bardziej skomplikowanej konserwacji ich wadą jest również stosunkowo wysoka cena w porównaniu z kantarami syntetycznymi. Niemniej jednak jest większe prawdopodobieństwo, że taki kantar posłuży nam dłużej.
Kantar taśmowy – zwany również kantarem parcianym, nylonowym czy poliestrowym. Jest to kantar wykonany z syntetycznej, grubej taśmy. Decydując się na taki model, na pewno będziesz miał do wyboru wiele najróżniejszych wzorów i kolorów (kolorowy kantar na łatwiej jest znaleźć, jeśli nasz koń ma tendencję do gubienia go na padoku). Kantary taśmowe są o wiele tańsze od skórzanych (najprostszy model, taki jak ten możemy już kupić za mniej niż 20 zł), a utrzymanie ich w czystości jest bardzo proste przy pomocy jedynie wody i zwykłego środka piorącego. Kantary syntetyczne nie starzeją się jednak tak ładnie, jak ich skórzane odpowiedniki. Z upływem czasu mogą blaknąć i strzępić się, a raz uszkodzone czy naderwane raczej nie nadają się do naprawy. Syntetyczny materiał może obcierać co wrażliwsze konie, ale możemy temu zapobiec, kupując model z miękkimi podszyciami czy nakładki z owczego futra. Taka dodatkowa amortyzacja jest szczególnie istotna w części nosowej i potylicznej, gdyż to właśnie tam kantar wywiera największy ucisk.
Kantar linowy (halter) – używany głównie w stylu jazdy western oraz w tzw. naturalnych metodach pracy z koniem. Halter zrobiony jest zazwyczaj z tylko jednego kawałka stosunkowo cienkiej liny, na której w odpowiednich miejscach zawiązane są supły. Kantar linowy nie posiada żadnych metalowych sprzączek czy okuć i bardzo często ma już dołączoną na stałe wodze. Im cieńsza lina i większa ilość węzłów, tym mocniejsze działanie tego typu kantara. W halterze nacisk na konkretny punkt na końskiej głowie jest mocniejszy niż w przypadku kantarów z szerokiej taśmy, gdzie nacisk rozkłada się bardziej równomiernie. Należy pamiętać, że działanie tego typu kantar może być stosunkowo mocne i jeśli nie mamy doświadczenia w jego stosowaniu, to powinniśmy, przynajmniej na początku poprosić o pomoc kogoś, kto się na tym zna. Haltery mogą być bardzo przydatne przy pracy z ziemi, natomiast nie zaleca się wiązać na nich konia czy stosować ich podczas transportu.
W przypadku uwiązów wybór materiałów jest podobny. Skórzane linki, często zakończone łańcuszkiem od strony gdzie znajduje się karabińczyk (tzw. prezenterki), spotkamy głównie podczas pokazów i raczej nie są najlepszą opcją na co dzień. Najpopularniejsze są uwiązy nylonowe lub bawełniane. Te pierwsze są bardziej wytrzymałe, jednak te drugie są bardziej miękkie i istnieje mniejsza szansa, że obetrą nasze dłonie, jeśli koń pociągnie mocno za uwiąz. Możemy również spotkać uwiązy gumowe, zakończone z obydwu stron karabińczykami. Tego typu uwiązy służą do wiązania konia w stajni (zazwyczaj zaczepia się je po obu stronach) lub do transportu.
Kantar a zwiększone bezpieczeństwo
Niektóre rodzaje kantarów pomagają nam dodatkowo zwiększyć bezpieczeństwo nasze i naszego konia. Należą do nich:
Kantary z łańcuszkiem – daje nam większą kontrolę nad koniem dzięki łańcuszkowi zamocowanymi w części nosowej. Zazwyczaj możliwe jest kontrolowanie siły działania łańcuszka tak, jak w tym modelu. Jest on bardzo pomocny przy prowadzeniu koni młodych, nadpobudliwych oraz ogierów mocno reagujących na obecność klaczy czy innych koni.
Bezpieczny kantar – wykonany zazwyczaj z taśmy syntetycznej. Różnica polega na tym, że w części potylicznej lub nosowej (lub obu) ma wstawkę z mniej wytrzymałego materiału, która zrywa się w przypadku silnego szarpnięcia. Może to być również zapięcie na rzep, które odepnie się w takiej sytuacji. Dzięki temu możemy zapobiec sytuacji, w której koń nadwyręży mięśnie szyi czy odniesie inne obrażenia, jeśli zahaczyłby o coś, czy się odsadził.
Rozmiar kantara
Większość kantarów dostępna jest w trzech najpopularniejszych rozmiarach – pony, cob, full. Dzięki regulacji paska potylicznego, a często również paska nosowego możemy dopasować kantar do pyska naszego konia. Pamiętajmy, że kantar nie może być za ciasny, gdyż może powodować otarcia i wrzynać się w delikatną skórę na głowie konia. Powinieneś móc swobodnie włożyć przynajmniej dwa palce między kantar, a głowę konia. Sprawdź również, czy kantar nie jest za duży i czy nie wisi. Istnieje wtedy większe prawdopodobieństwo, że koń zahaczy o coś.
